رادیولوژی (RADIOLOGY) یا علم تصویر برداری از بدن، کلمه متداول در صنعت بهداشت و سلامت کشور است و مراکز رادیولوژی در سراسر کشور، یکی از مراکز پر مراجعه بیماران در طول روز است. رادیولوژی در واقع یکی از روش‌های تشخیص درمان است که به ۲ رشته بزرگ پزشکی هسته‌ای بر اساس مواد رادیو اکتیو و دیگری رادیولوژی بر اساس X-RAY یا اشعه ایکس تقسیم بندی می‌شود.
لامپ تولید کننده اشعه ایکس به اهرمی وصل شده که می‌تواند در جهات مختلف حرکت کند. با استفاده از رادیولوژی میتوان عکس‌های رنگی با کنتراست و وضوح تصویری بالا از شکم، معده، روده ها، کلیه ها، لوزه سوم، سنگ‌های کلیه و هم چنین مری بیمار دریافت و به پزشکان متخصص در فرآیند درمانی و تشخیصی، کمک کرد.
مهم ترین کاربرد رادیولوژی را می توان تشخیص شکستگی ها دانست که یکی از بهترین روش های تشخیصی بوده و احتمالا شما در طول روز با افرادی مواجه شدید که عکس های رادیولوژی مربوط به شکستگی دست و پا و سر را به مراکز درمانی می برند. رادیولوژی، خطراتی دارد که باید به آن توجه کرد. خواه رادیولوژی دندان باشد چه مغز و معده. چون از امواج یونیزه استفاده می کند، قدرت نفوذ بالا داشته و تابش مکرر آن منجر به تخریب بافت سلولی می شود.
برای همین توصیه می شود که در طول یک روز، چند بار رادیولوژی انجام نشود. در رادیولوژی دیجیتال، دز اشعه کاهش یافته و تصاویر دیجیتالی با کیفیت بالا در دسترس پزشکان است. توجه کنید که رادیولوژی با رادیوگرافی فرق می کند و آن چه که شما در تصویربرداری دهان و دندان انجام می دهد، رادیو گرافی است.
رادیوگرافی چیست و چه کاربرد هایی دارد؟
رادیو گرافی یا عکس برداری یا پرتونگاری (RADIOGRAPHY) یکی از روش های تصویربرداری در تشخیص پزشکی است که هم چون رادیولوژی، از بخش های مختلف بدن امکان تصویر برداری دارد. با آن ، پزشک متخصص می تواند در فرآیند تشخیصی و درمان بیمار، اشراف اطلاعاتی بهتری داشته باشد. این روش نیز با تابش اشعه ایکس بوده که از پوست و عضلات عبور می کند و به صفحه حساسی برخورد می کند که رنگ این قسمت ها پس از ظاهر شدن، سیاه دیده می شود. همان طور که در عکس های رادیوگرافی مشاهده کردید، استخوان، به صورت سفید نماش داده می شود.
رادیولوژی انواع و اقسام تصویربرداری از بخش های مختلف بدن در رادیوگرافی چرا که استخوان های بدن،مانع عبور اشعه ایکس شده و آن نواحی، سفید است. رادیوگرافی ساده، نخستین نوع تصویر برداری است که احتمالا در مطلب دندان پزشکی با آن مواجه شدید. تصویر، به صورت عکسی سیاه و سفید روی عکس یا فیلم رادیولوژی به صورت ورقه پلاستیکی با سلوفان شفاف نقش میبینند و وقتی جلوی نور میگیرید، تصویر را میتوان مشاهده کرد.
در رادیوگرافی دیجیتال، تصویر توسط کامیپوتر ار مرکز رادیوگرافی به پزشک معالج ارسال شده و توسط مانتیور قابل مشاهده است. در تصویر برداری دیجیتال، از فیلم پلاستیکی مثل رادیوگرافی ساده استفاده نمی شود و صفحه الکترونیکی با صدها هزار نیمه هادی ریز حساس به X-RAY استفاده می شود. در رادیوگرافی دیجیتال، شاهد کنتراست بالای رنگی تصاویر، کیفیت بهتر، کاهش هزینه چاپ، آرشیو تصاویر، دسترسی بهتر به اطلاعات بیماران و تسریع در فرآیند درمانی را شاهد هستیم.
دستگاه رادیوگرافی دیجیتالی
رادیوگرافی اختصاصی یا رادیوگرافی عکس رنگی، برای بیمارانی است که به تشخیص پزشک معالج، به مراکز مربوطه رجوع کرده و بخش هایی از بدن که به سادگی دیده نمی شود را عکسبرداری رنگی می کنند. در این فرآیند، بیمار بایستی آماده شده و موادی به وی تزریق می شود که رنگ نام دارد. درواقع، ظاهر رنگ ندارد و ماده ای است که سبب می شود تا X-RAY از آن عبور کند و فیلم تهیه شود.
ضمنا، رادیوگرافی رنگی، رنگی نیست. این رادیوگرافی را می توان در بخش هایی از بدن مثل: مری، معده، اثنی عشری و روده کوچک به کار بست. برای دیدن کلیه نیز از مسیر حالب (لوله بین کلیه و مثانه) مواد رنگی از طریق رگ، تزریق شده و امکان عکسبرداری فراهم می شود.
فرق رادیولوژی با رادیوگرافی چیست؟
در رادیولوژي، صحبت از پرتو کردیم. هر علمی که به پرتو و پرتو شناسی و پرتور گرافی و پرتو درمانی مرتبط باشد، با رادیولوژی ارتباط دارد. مثل روش های تشخیصی و درمانی و صنعتی. رادیولوژي تشخیصی در پزشکی کاربرد فراوان دارد. رادیوگرافی، بخشی از فعالیت های رادیولوژی بوده و البته CT-SCAN و سنجش تراکم استخوان را نیز شامل می شود. با انجام رادیولوژی، گاها نمی توان تشخیص قطعی درباره ضایعات داد و بایستی از رادیوگرافی استفاده کرد و همان طور که در بالا گفتیم، گاها نیاز است که ماده حاجب به بیمار تزریق شود (رادیوگرافی رنگی).
تحلیل پزشکان روی تصاویر رادیولوژی
هم رادیولوژی و سی تی اسکن و MRI، ۳ روش عکسبرداری پزشکی است که کاربرد خاص خود را داشته و با هم تفاوت دارند. در رادیولوژی، مقدار کمی اشعه از بدن عبور می کند. عکس رادیولوژی سیاه و سفید است.
سی تی اسکن چیست؟
سی تی اسکن، نوعی از رادیولوژی است. ظرف حداکثر نیم ساعت انجام می شود و درد و خون ریزی و بستری ندارد. این نوع رادیولوژی، از X-RAY و رایانه استفاده می کند و نمایی سیصد و شصت و درجه از مقطعی که مورد نیاز است، می گیرد و در آن واحد، از استخوان و بافت نرم و رگ خونی، عکسبرداری می کند. عکس های CT-SCAN بسیار دقیق است و آسیب های استخوانی را با جزییات در اختیار متخصص مثلا فیزتراپ قرار می دهد. شناسایی سرطان ها و مشکلات سینه و ریه ها و صدمات به استخوان از طریق سی تی اسکن امکان پذیر خواهد بود.
MRI چیست؟
تا اینجا درباره رادیولوژی، رادیوگرافی، سی تی اسکن اطلاعات خوبی گرفتیم. اما ام آر آی چیست. ام آر ای یک میدان مغناطیسی قوی بی خطر است که با سامانه پیشرفته رایانه ای و امواج رادیویی تداخل پیدا می کند تا تصویری دقیق با جزییات را در اختیار پزشک قرار دهد. بافت نرمال بدن با بافت غیر نرمال، قابل تشخیص است و وضوح تصویر خوبی دارد. فرق MRI با رادیولوژی آن است که در ام آر آی، بیمار در معرض پرتو قرار نمی گیرد.
MRI معمولا نیم ساعته انجام می شود و درد و خون ریزی و بستری و بیهوشی ندارد. ام آر ای مثل عکسبرداری رنگی از رحم (HSG) نیست که بعضا نیاز به بیهوشی دارد. تصاویر در MRI به صورت مقطعی گرفته می شود. اگر تتو کرده اید یا دستگاه ضربان ساز قلب دارید یا ایمپلنت دندان دارید، در انجام این فرآیند تشخیصی، با مشکل روبرو هستید.
فرق MRI با CT-SCAN چیست؟
همان طور که در تصاویر دیدید، ام آر آی یک دستگاه است که امواج رادیویی مغاطیسی، تمام اتم های موجود بدن انسان را آهن ربایی می کند و سپس تصاویر را ضبط می کند و در تشخیص اولیه بیماری موثر است. به خصوص سکته های مغزی را سریع تشخیص می دهد. در سی تی اسکن، تصاویر به صورت برش خورده تهیه شده و نیاز به تزریق ماده حاجب است. به خصوص در سی تی آنژیو که کارکرد عروق و بسته شدن عروق قلب را نیز بررسی می کند. فرق اصلی MRI با CT-SCAN این است که از اشعه ایکس استفاده نمی کند و رادیوفرکانس ها بی خطر هستند.
تفاوت دستگاه سی تی اسکن با MRI
سی تی اسکن در بارداری ممنوع و ام آر آی در بارداری آزاد است. در سی تی اسکن، شما می توانید لوازم فلزی به همراه داشته باشید و شاید فقط عکس را تخریب کند. مدت زمان سی تی اسکن، ۲ تا ۵ دقیقه و مدت زمان MRI حدود یک ربع تا نیم ساعت است.
سونوگرافی چیست و چه کاربردی دارد؟
سونوگرافی هم مثل سی تی اسکن و رادیولوژی و ام آر آی و رادیوگرافی، یک دستگاه تصویربرداری است که با امواج اولتراسوند، ساختارهای بدن را می توان تماشا کرد. مشاهده رگ های خونی و کلیه ها و کبدها امکان پذیر است. در سونوگرافی آنومالی برای مشاهده جنین و تعیین جنسیت و بارداری می توان بهره برد. دستگاه سونوگرافی، تصاویری از امواج صوتی ایجاد می کند.یکی از کاربردهای دستگاه سونوگرافی برای تشخیص جنسیت و سلامت جنین مادران باردار است
سونوگرافی همان طور که احتمالا بارها انجام داده اید یا دیده اید، بی خطر است و درد ندارد و بیهوشی و بی حسی ندارد. تصاویری از داخل بدن را تولید می کند و از طریق یک PROBE روی ژل، تصاویر گرفته می شود.
انواع سونوگرافی را می توان به ۷ دسته تقسیم بندی کرد:
سونوگرافی معمولی در نواحی مختلف بدن مثل شکم کاربرد دارد.
سونوگرافی تخصصی که از تجهیزات پیشرفته تر از سونوگرافی ساده استفاده می کند.
تصویربرداری رنگی (کالر داپلر): روشی از تصویربرداری که از سلول خونی تصویر می گیرد.
سونوگرافی ۳ بعدی: تصاویر ۳ بعدی از جنین در حال رشد تهیه می کند.
سونوگرافی ۴ بعدی: با اسکنر های مخصوص، حرکات کودک قبل از زایمان قابل مشاهده است.
اکوکاردیوگرافی: استفاده از امواج با فرکانس بالا برای ارزیابی آناتومی قلب کودک و تشخیص مشکلات نقص قلب مادر زادی.
سونوگرافی برای تصویر برداری بخش هایی چون: طحال، پانکراس، چشم، تیروئید، مغز نوزاد، ستون فقرات نوزادان، کلیه ها، مثانه، کیسه صفرا، کبد، الاستوگرافی توده پستانی و الاستوگرافی کبد کاربرد دارد. مسئول تفسیر فیلم سونوگرافی، رادیولوژیست است.
پروب دستگاه سونوگرافی روی شکم و ژل، کشیده می شود
حتما ببینید: فرق سونوگرافی عکس رنگی جنین در رحم با HSG و اسکن آنومالی
فرق رادیولوژی با سونوگرافی چیست؟
فرق رادیولوژی با سونوگرافی این است که در سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود و اما در رادیولوژي یا رادیوگرافی از اشعه ایکس استفاده می شود. از رادیولوژی برای تصویر برداری از قسمت های سخت بدن استفاده می شود و سونوگرافی برای قسمت های نرم مثل کلیه و مثانه کاربرد دارد.
سونوگرافی در بارداری کاربرد دارد و برای تعیین جنسیت نوزاد و ضربان قلب و اطمینان از سلامتی نوزاد استفاده می شود.
اگر شما خواننده گرامی، نظر و دیدگاهی درباره این فرآیند های تشخیص پزشکی، قیمت، هزینه ها و نحوه بیمه دارید، مراتب را از طریق کامنت با ما به اشتراک بگذارید.