فهرست مطلب
کبد چرب در پزشکی حالتی برگشتپذیر از تجمع واکوئولهای چربی در سلولهای کبدی است که با التهاب کبد مشخص میشود.
این حالت ممکن است در افرادی که الکل مصرف میکنند ایجاد شود، ولی در ایران این بیماری علل دیگر دارد و «کبد چرب غیرالکلی» نامیده میشود. فرم غیرالکلی این بیماری در تعدادی از اختلالات بالینی مانند دیابت، چاقی و سوء تغذیه رخ میدهد.
وجود چربی در کبد طبیعی است، اما اگر این میزان از چربی بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شدهاست. این بیماری نشانهٔ خاصی ندارد اما بعد از رعایت نکردن و پیشروی این بیماری در کبد باعث سوءهاضمه شود. رسوب چربی در کبد را کبد چرب مینامند. مصرف الکل میتواند باعث این بیماری شود. البته افراد غیر الکلی هم به دلایل مختلف از جمله چاقی، مصرف غذاهای آماده و غذاهای چرب، عدم فعالیت فیزیکی و مصرف مواد نامناسب غذایی ممکن است به این بیماری دچار شوند؛ بنابراین با توجه به موارد بالا این بیماری در حال افزایش است. این عارضه گاهی به علت مصرف برخی داروها میباشد که باعث رسوب چربی در کبد میشود.
انواع کبد چرب:
- کبد چرب غیرالکلی: این بیماری زمانی رخ میدهد که کبد در شکستن چربیها دچار مشکل شده و با جمع شدن چربی در بافتهای کبد، فرد دچار کبد چرب میگردد. انواع این بیماری با مصرف الکل مرتبط نبوده و زمانی مشخص میشود که ۱۰ درصد یا بیشتر وزن کبد حاوی چربی باشد. این بیماری خود نیز به چند دسته تقسیم شده و در شدیدترین مراحل باعث سیروز کبدی یا زخم و سپس نارسایی کبدی میگردد.
- کبد چرب الکلی: این بیماری جزء اولین مرحلههای بیماریهای کبدی مربوط به الکل است. کبد با مصرف زیاد الکل صدمه دیده و قادر به شکستن چربیها نیست. اگر فرد از مصرف الکل خودداری نماید، این نوع کبد چرب کمکم درمان میگردد، اما در صورت ادامه به مصرف الکل فرد ممکن است دچار سیروز کبدی گردد.
- کبد چرب بارداری: هرچند این نوع از کبد چرب خیلی نادر بوده، با این حال جمع شدن چربی در هنگام بارداری میتواند خطراتی جدی هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد. این بیماری میتواند باعث نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، عفونت شدید یا خونریزی شود. هرچند دلیل این بیماری کاملاً شناخته نشده اما دانشمندان معتقدند این بیماری با هورمونهای این دوران در ارتباط است. علایم این بیماری در سه ماه سوم رخ داده و شامل حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی و کسالت عمومی میباشد. زنان باردار باید آزمایشهای لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند، اکثر زنان پس از زایمان شروع به بهبود مینمایند.
-
اکثر مبتلایان دارای علامت نیستند، گاهی فرد از درد شکم در ناحیه کبد احساس درد و پری مینماید و به ندرت احساس ناراحتی در قسمت فوقانی و راست شکم و خستگی وجود دارد. گاهی به دنبال بررسیهای اتفاقی آزمایشگاهی (مانند بررسیهای استخدامی) کشف میشود.[۱۰] در بررسیهای معمولی، آنزیمهای کبدی افزایش یافتهاند و در صورت شک به این اختلال اقدامهای بعدی برای کشف علت زمینهای و بررسی سایر علل بیماری کبدی ضروری است. آزمایشهای لازم برای قند و چربیهای خون و همچنین برای ویروسهای هپاتیتی ضروری است. با مطالعات تصویربرداری مانند سونو گرافی، تجمع چربی در کبد نشان داده میشود. همچنین به تازگی آزمایش فیبروتست به منظور بررسی میزان فیبروز انجام میشود. اگر تمامی راههای منتهی به تشخیص میسر نباشد و نیز گاهی برای اثبات تشخیص، نمونه برداری از کبد و مطالعه میکروسکوپی بر روی آن لازم است،[۱۱] ولی گاهی نمونه برداری انجام نمیشود و بیمار به مدت ۶ ماه تا یک سال از نزدیک زیر نظر گرفته میشود تا طبیعی شدن آنزیمهای کبدی به دنبال درمان اختلالات زمینهساز اثبات گردد.
-
درمان :
برای درمان و بهبود کبد چرب باید اختلالات زمینهساز درمان شوند. در حال حاضر درمان بر روی مهار مشکلات طبی و اختلالاتی که زمینهساز کبد چرب هستند، متمرکز است. داروهای مختلفی مانند متفورمین برای درمان کبد چرب عرضه شدهاند که تأثیر قطعی آنها ثابت نشدهاست.
کاهش سی درصدی کالری مصرفی، ورزش روزانه و مصرف مرتب میوه و سبزیجات اثرات مفیدی بر روی این بیماری دارند. کاهش تدریجی وزن در افراد چاق لازم و مفید است، ولی کاهش ناگهانی وزن، این اختلال را تشدید میکند.[۳] در کبد چرب مقاومت به انسولین شایع بوده و داروهایی که مقاومت به انسولین را درمان میکنند مانند متفورمین موجب بهبود آنزیمهای کبدی میشوند. ویتامین E با دوز ۴۰۰میلیگرم در روز باعث کاهش آسیب به سلولهای کبدی و بهبود آنزیمهای کبدی میشود، ولی چون با خطر افزایش بیماریهای قلبی همراه است، مصرف دراز مدت آن توصیه نمیشود. در کودکان علل زمینهای شامل دیابت، سوء جذب چربی، چاقی، ماراسموس، کواشیورکور، بیماری ویلسون، سیستیک فیبروزیس، باید مهار و درمان شود.[نیازمند منبع
-
-
برای درمان و بهبود کبد چرب باید اختلالات زمینهساز درمان شوند. در حال حاضر درمان بر روی مهار مشکلات طبی و اختلالاتی که زمینهساز کبد چرب هستند، متمرکز است. داروهای مختلفی مانند متفورمین برای درمان کبد چرب عرضه شدهاند که تأثیر قطعی آنها ثابت نشدهاست.
کاهش سی درصدی کالری مصرفی، ورزش روزانه و مصرف مرتب میوه و سبزیجات اثرات مفیدی بر روی این بیماری دارند. کاهش تدریجی وزن در افراد چاق لازم و مفید است، ولی کاهش ناگهانی وزن، این اختلال را تشدید میکند.در کبد چرب مقاومت به انسولین شایع بوده و داروهایی که مقاومت به انسولین را درمان میکنند مانند متفورمین موجب بهبود آنزیمهای کبدی میشوند. ویتامین E با دوز ۴۰۰میلیگرم در روز باعث کاهش آسیب به سلولهای کبدی و بهبود آنزیمهای کبدی میشود، ولی چون با خطر افزایش بیماریهای قلبی همراه است، مصرف دراز مدت آن توصیه نمیشود. در کودکان علل زمینهای شامل دیابت، سوء جذب چربی، چاقی، ماراسموس، کواشیورکور، بیماری ویلسون، سیستیک فیبروزیس، باید مهار و درمان شود.
-
گیاه دارویی برای درمان کبد چرب ؛
معمولاً استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی برای درمان کبد چرب بسیار مفید میباشد. طبق تحقیقات اخیر ۱۵ گیاه دارویی شناسایی شدهاست که برای پاکسازی و درمان کبد چرب میتوان مورد استفاده قرار داد. این گیاه دارویی عبارتند از:
زنجبیل - زردچوبه - قارچ - کاهو - زنبق - جلبک دریایی - کلم بروکلی - کلم بروکسل - آووکادو - نارگیل - ریشه گیاه بابا آدم - چای سبز - گیاه خار مریم - اکیناسه - کاسنی - برینگراج - بومی آملا
در بین گیاهان نام برده، گیاه خار مریم یا ماریتیغال، از دوران یونان باستان جهت بهبود ناراحتیهای کبد و صفرا شناخته شدهاست. فلاونوئیدهای اصلی این گیاه که شامل سیلی بین، سیلی کریستین و سیلی دیانین است در مجموع به نام سیلیمارین معرفی شدهاند.سیلیمارین با القای بازسازی کبد،اثرات ضد التهابی، اثرات ضد فیبروتیکی و اثرات آنتیاکسیدانی کمک به بهبود هپاتیت A, B و C، کبد چرب، سیروز کبدی و یرقان میشود.