گره‌های لنفاوی سطحی و عمقی گردن

مروری بر آناتومی، مسیرهای تخلیه و اهمیت سونوگرافیک

مقدمه

گره‌های لنفاوی گردن بخش مهمی از سیستم ایمنی و دفاعی بدن را تشکیل می‌دهند

و نقش کلیدی در تخلیه لنف از ساختارهای مختلف ناحیه سر و گردن دارند. بررسی آناتومیک و عملکردی این گره‌ها، به‌ویژه در تصویربرداری‌هایی مانند سونوگرافی، اهمیت فراوانی در تشخیص افتراقی بیماری‌های التهابی، عفونی، نئوپلاستیک و متاستاتیک دارد.

گره‌های لنفاوی گردن به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
۱. گره‌های سطحی گردن (Superficial cervical lymph nodes)
۲. گره‌های عمقی گردن (Deep cervical lymph nodes)

در این مقاله، به شرح دقیق محل، عملکرد و مسیر تخلیه این گره‌ها پرداخته خواهد شد، به‌ویژه با تمرکز بر کاربردهای تصویربرداری و افتراق آن‌ها در سونوگرافی.

گره‌های لنفاوی سطحی گردن

گره‌های سطحی گردن در لایه زیرجلدی، روی یا نزدیک به سطح قدامی عضله استرنوکلیدوماستوئید (SCM) قرار دارند. این گره‌ها در امتداد ورید ژوگولار خارجی قرار گرفته‌اند و به‌راحتی در سونوگرافی قابل مشاهده‌اند، به‌ویژه در افراد با نمای التهابی یا عفونت‌های سطحی.

مشخصات:

• محل: سطح قدامی یا قدامی‌جانبی عضله SCM، زیر پوست.

• مسیر تخلیه: لنف را از پوست گردن، صورت تحتانی، ناحیه زیر چانه، گوش خارجی، و بخش‌هایی از پوست پشت گوش دریافت می‌کنند.

• تخلیه نهایی: به گره‌های عمقی گردن، به‌ویژه سطوح II و III منتقل می‌شود.

ویژگی سونوگرافیک:

• شکل معمولاً بیضوی (oval)

• دارای hilum چربی مرکزی

• ضخامت دیواره نازک

• الگوی عروقی محیطی یا مختلط

• در صورت پاتولوژی (مانند عفونت یا متاستاز)، ممکن است گرد، فاقد hilum، با افزایش جریان داخلی و تغییر در نسبت طول به عرض باشند.

گره‌های لنفاوی عمقی گردن

این گره‌ها در عمق عضله SCM و در امتداد ورید ژوگولار داخلی قرار دارند. گره‌های عمقی گردن به‌صورت سیستمی از بالا به پایین تقسیم شده‌اند و در طبقه‌بندی کلینیکی به سطوح I تا VII تفکیک می‌شوند.

تقسیم‌بندی کلاسیک:

Level I – زیر چانه و زیر فک

• I-a: Submental

• I-b: Submandibular
  تخلیه: لب‌ها، کف دهان، زبان قدامی، گونه‌ها

Level II – گره‌های عمقی فوقانی (Jugulodigastric)

• محل: از قاعده جمجمه تا استخوان هیوئید، پشت و زیر SCM

• تخلیه: حلق، لوزه‌ها، کام نرم، زبان خلفی

Level III – گره‌های عمقی میانی

• محل: بین هیوئید تا کرایکویید

• تخلیه: زبان، حنجره، تیروئید، نای فوقانی

Level IV – گره‌های عمقی تحتانی

• از کرایکویید تا کلاویکل

• تخلیه: حنجره تحتانی، مری، تیروئید پایین، نای تحتانی

Level V – مثلث خلفی گردن

• بین SCM و تراپزیوس

• تخلیه: پوست پشت گوش، ناحیه پس‌سری، شانه

Level VI – ناحیه مرکزی (Pretracheal, Paratracheal, Prelaryngeal)

• بین دو SCM در خط وسط گردن

• تخلیه: حنجره، نای، تیروئید، مری

Level VII – مدیاستن فوقانی

• زیر جناغ تا ابتدای مدیاستن

• تخلیه: قسمت‌های پایین‌تر نای و مری

افتراق بالینی در تصویربرداری

تشخیص موقعیت دقیق گره‌های سطحی در مقایسه با گره‌های عمقی اهمیت زیادی دارد. در سونوگرافی، گره‌های سطحی:

• در لایه‌های نزدیک پوست

• خارج از فاشیای عمقی گردن

• چسبیده به سطح SCM

مشاهده می‌شوند، در حالی‌که گره‌های عمقی:

• در عمق عضله SCM

• در تماس با ورید ژوگولار داخلی

• اغلب در نواحی خاص‌تر با مرجع عروقی دقیق

دیده می‌شوند.

نتیجه‌گیری

شناخت دقیق جایگاه و عملکرد گره‌های لنفاوی سطحی و عمقی گردن برای تفسیر صحیح یافته‌های تصویربرداری، به‌ویژه سونوگرافی، ضروری است. افتراق این گره‌ها نه تنها در ارزیابی بالینی بیماران با لنفادنوپاتی بلکه در مرحله‌بندی سرطان‌ها، پیگیری درمان، و تصمیم‌گیری‌های جراحی نیز نقش حیاتی دارد.